کمتر بد / میثم دادخواه

هانا آرنت در تشریح دکترین انتخاب بین بد و بدتر و مسئولیت شخصی در دوران عسرت  می نویسد؛ 

"از لحاظ سیاسی ضعف این استدلال همواره این بوده، کسانی که بد را در مقابل بدتر انتخاب می‌کنند به سرعت تمام فراموش می‌کنند که بد را انتخاب کرده ند.

 چون بدی رایش سوم سرانجام چنان ابعادی هیولایی یافت که هرقدر هم تخیل قوی می‌داشتیم نمی‌شد آن را «کمتر بد» نامید، قاعدتا باتجربه جنگ جهانی دوم، می‌بایست پایه‌های این استدلال برای همیشه فرو می‌ریخت، اما شگفتا که چنین نشد. 

افزون براین، اگر به تکنیک‌های حکومت توتالیتر نگاه کنیم، می بینیم که استدلال «کمتر بد»-- که مختص نخبگان بیرون از طبقه حاکم نیست -- یکی از سازوکارهای ماشین وحشت و آدم‌کشی نظام ست.

 از اصل انتخاب بد به جای بدتر، آگاهانه استفاده می‌شود تا کارکنان دولت هچون تمامی مردم برای پذیرفتن شرّ به معنای دقیق کلمه آماده شوند…

از این منظر، کناره گرفتگان از مسائل اجتماعی در نظام دیکتاتوری کسانی‌ند که با فرار از قلمرو «مسئولیت»، از حمایت از نظام، آن جا که چنین حمایتی تحت نام اطاعت مطالبه می‌شود، امتناع کرده ند.

 به راحتی می‌توان تصور کرد که اگر بسیاری از مردم «غیرمسئولانه» عمل کنند و حاضر به حمایت نباشند، حتی بی آنکه مقاومت فعالانه یا شورش کنند، چه بر سر این نوع حکومت‌ها خواهد آمد. آن گاه خواهیم دید که این چه سلاح موثری می‌تواند باشد. در واقع این یکی از انواع اقدام‌ها و مقاومت‌های غیرخشونت آمیز ست که در قرن ما دارد کشف می‌شود -برای مثال قدرتی که بالقوه در نافرمانی مدنی وجود دارد…

پرسش از کسانی که مشارکت کردند و مطیع بودند، هرگز نباید این باشد که: «چرا اطاعت کردید؟» بلکه باید پرسید؛ «چرا حمایت کردید؟»

 این تغییر عبارت برای کسانی که تاثیر اعجاب‌انگیز و قدرتمند «واژه‌‌های» ساده را بر ذهن انسان‌ها، که پیش از هر چیز حیوان ناطق ند می‌شناسند، خالی از ارزش معنایی نیست.

 اگر می‌شد این واژه مضر «اطاعت» را از واژگان اندیشه اخلاقی و سیاسی خود حذف کنیم، خیلی چیزها به دست می‌آوردیم.

 اگر خوب به این موضوعات بیندیشیم، شاید بخشی از اعتماد به نفس و حتی غرور خود را باز یابیم، یعنی چیزی را که در زمان‌های قدیم عزت نفس یا شرف انسان نامیده می‌شد؛

 شاید نه عزت نفس و شرف نوع بشر که مقام انسان بودن را ..."